Blog 2: De herkomst van matcha

Van Chinese monniken tot wereldwijde trend

We kennen matcha vandaag de dag vooral als hip drankje: puur, in een latte of smoothie, ja zelfs als ijs. Maar wist je dat de herkomst van matcha eigenlijk in China ligt en niet in Japan, zoals veel mensen denken? Matcha, het felgroene poeder dat we nu zelfs huidverzorging stoppen heeft een geschiedenis die net zo rijk is als zijn smaak. We moeten even terug gaan in de tijd om te ontdekken waar en wanneer matcha ontstond voordat het zijn plekje vond aan het Japanse keizerlijke hof – en uiteindelijk een wereldwijde trend werd.

De oorsprong van matcha ligt in China

Tussen 618 en 907, tijdens de Tang-dynastie in China werden theebladeren gestoomd, gedroogd en tot blokken geperst. Deze blokken werden vervolgens geraspt en met heet water opgeklopt. Dit was de vroege versie van wat wij nu kennen als matcha. Het was tijdens de Song-dynastie (960–1279) toen men thee echt als poeder begon te drinken: gestoomde bladeren werden gedroogd, fijngemalen en ceremonieel bereid. Dit lijkt al sterk op wat we vandaag als “matcha” kennen. Matcha had ook toen al een spiritueel karakter want de bereiding was een ritueel op zich. Thee werd niet gewoon gedronken, het werd beleefd.

Monnik Eisai brengt matcha naar Japan

Een belangrijke speler in de verspreiding van poederthee was het Chinese zenboeddhisme. In 1191 keerde de Japanse zenmonnik Eisai terug uit China. Hij bracht theezaden én kennis over poederthee mee terug uit China. Hij plantte de zaden in Kyoto en introduceerde matcha als gezondheidsdrank en meditatiemiddel. In zijn boek Kissa Yojoki (“Over het drinken van thee voor gezondheid”) beschrijft hij de fysieke én spirituele voordelen van groene thee. De combinatie van cafeïne en L-theanine in matcha hield monniken alert en kalm tegelijk – precies wat je wilt als je urenlang stilzit. Hiermee was de basis gelegd voor de diepe verwevenheid van matcha met de Japanse cultuur.

Matcha voor het keizerlijke hof

Aanvankelijk werd matcha dus vooral gebruikt in kloosters. Maar de elite aan het hof raakte al snel geïntrigeerd door deze nieuwe, verfijnde drank, zowel vanwege de mystieke uitstraling als de gezondheidsvoordelen die eraan werden toegeschreven. Hierdoor werd matcha in de eeuwen die volgden onderdeel van de Japanse elitecultuur en reikte zelfs tot aan het Japanse hof. In de 12-16e eeuw, tijdens de Kamakura- en Muromachi-periodes werd thee niet alleen gedronken, maar werd het onderdeel van een ceremoniële traditie: de Japanse theeceremonie (chanoyu). Hierbij draaide alles om rust, harmonie en aandacht voor het moment. Deze theeceremonie werd ontwikkeld door theemeesters als Sen no Rikyū en groeide zelfs uit tot een kunstvorm en statussymbool.

Uitgangspunten van deze theeceremonie waren, behalve de smaak natuurlijk, de 4 kernwaarden: harmonie, respect, puurheid en rust. Deze waarden zijn nog steeds belangrijk in de matchacultuur.

Van Japan naar de rest van de wereld

Dankzij de gezondheidsvoordelen, de opvallende kleur en de bijzondere smaak is matcha aan een wereldwijde opmars bezig. De matcha die wij drinken is de uitkomst van een eeuwenlange verfijning. Hoewel de oorsprong Chinees is, is de moderne matcha-cultuur puur Japans. 
Tegenwoordig is matcha niet meer weg te denken uit supermarkten, hippe koffiebars en zelfs huidverzorgingsproducten. Hoe komt dit eigenlijk? De combinatie van een nieuwe smaak (umami), gezondheidsvoordelen (antioxidanten, energie, focus) en beleving (een gevoel van rust en ritueel) maakt matcha onweerstaanbaar. Wat ook meespeelt is dat de toepassingen eindeloos creatief zijn.

Dus hoewel de oorsprong Chinees is, is wat wij vandaag als “matcha” kennen onmiskenbaar Japans.

Drink jij matcha vooral voor de smaak, de gezondheidsvoordelen of voor de rust? Of alle drie? Probeer eens een ceremoniële matcha, met een bamboeklopper (chasen) en een mooie bowl (chawan), en ontdek hoe matcha meer is dan alleen een drankje – het is een moment voor jezelf.